Po
latach muzycznych poszukiwań i rewolucji w twórczości grupy, pod
koniec 1968 roku Paul McCartney postanowił, że powinna ona wrócić
do swoich korzeni. Przede wszystkim do wznowienia koncertowania.
Uważał, że takie posunięcie dodałoby zespołowi nowej energii i
wzmocniłoby jego więź z fanami. Nie spotkało się to z najlepszym
przyjęciem niektórych członków (szczególnie Lennona,
uważającego, że formuła Beatlesów już się wyczerpała), ale
ostatecznie stanęło na planie nagrania prób w studiu, koncertu i
wydania nowej płyty. Przy okazji wynajęto reżysera Michaela Lindsay-Hogga,
by nakręcił on materiał dla telewizji oraz film, dokumentujący
owe prace. Projekt po pewnym czasie zyskał nazwę "Get Back",
od tytułu jednego z powstałych utworów.
Studyjne
zmagania rozpoczęły się 2 stycznia 1969 roku w studiu Twickenham
Studios. Muzyków nieustannie filmowała ekipa Lindsay-Hogga - w
końcu założeniem było, by widzowie zobaczyli Beatlesów w czasie
prób, w tym jamowania czy wymiany zdań na temat współpracy.
Kamery rozstawiono tak, by nie rozpraszały muzyków. Podczas prac
chciano w spontaniczny sposób uchwycić naturę i muzykę Beatlesów,
jak na początku działalności. Nowy album miał być czymś
świeżym, pokazując czyste brzmienie kapeli, bez zbędnych poprawek
i dodatków. Jednak nie wszystko poszło gładko, a sesja okazała
się kolejnym koszmarem. Chłopaki nie mogli się ze sobą dogadać,
a już od samego początku wyraźnie odczuwało się dyktaturę
Paula, który często instruował muzyków, kamerzystów czy
producenta w jaki sposób mają pracować.
Przez
napięte stosunki między kwartetem, współpraca szła dość opornie.
Ciężko było wyczuć radość i entuzjazm ze wspólnego grania, a
atmosfera kłótni i wzajemnych niesnasek wisiała w powietrzu.
Dodatkowo, sytuacji nie poprawiała obecność nie odstępującej
Johna nawet na krok Yoko Ono, a na domiar złego studio okazało się
zbyt duże, co powodowało problemy z nagrywaniem dźwięku oraz
ogrzaniem całego pomieszczenia. W całe przedsięwzięcie zaangażował się
tak naprawdę wyłącznie jego pomysłodawca. John w tamtym czasie
bardziej interesował się nagrywaniem muzyki z Ono (i tak naprawdę
tylko jej obecność go tam trzymała), a George'a bardzo męczyły i
drażniły wszelkie uwagi Paula. Ostatecznie doszło do tego, że po
ośmiu dniach zmęczony trudnymi warunkami Harrison opuścił plan,
twierdząc, że nie zamierza być czyimś popychadłem.
Po
kilku dniach gitarzysta zgodził się wrócić do kapeli, wystawił
jednak warunek, że nie zrobi tego, jeśli pozostali nie zrezygnują
z pomysłu występu na żywo przed publicznością i nie skupią się
wyłącznie na nowej płycie. Niedługo potem projekt przeniesiono do
piwnicy w budynku Apple i wznowiono 21 stycznia. Nastroje
trochę się poprawiły, w czym pomogła obecność pianisty
Billy'ego Prestona. George wpadł na niego przed siedzibą Apple i
zaprosił go do współpracy. Preston ostatecznie miał spory
instrumentalny wkład w kompozycje Beatlesów. Dzięki udziałowi
klawiszowca napięcie nieco opadło, a w muzykach wreszcie odżyła
dawna energia, przez co wzięli się z zaangażowaniem do swojej
pracy.
Mniej
więcej w tym okresie firma Apple Corps zaczęła znacznie podupadać,
w związku z czym Beatlesi stanęli w obliczu bankructwa. Postanowili
zwrócić się do kogoś doświadczonego i zaproponować mu
prowadzenie firmy. Pod koniec stycznia poznali amerykańskiego
biznesmena Allena Kleina, zajmującego się m.in. finansami The
Rolling Stones i Sama Cooke'a. Potrzebowali kogoś na miejsce
zmarłego Briana Epsteina, więc ostatecznie powołali go do
zarządzania biznesami Beatlesów (mimo sprzeciwu McCartney'a,
uważającemu, że rola ta powinna przypaść w udziale prawnikom Lee
i Johnowi Eastmanom - ojcu i bratu jego ówczesnej partnerki, Lindy).
Niestety, rządy biznesmena okazały się na dłuższą metę
zabójcze dla zespołu, co objawiło się m.in. tym, że Allen
nastawiał Johna przeciw Paulowi. Doszło też do tego, że gdy po
pewnym czasie Klein zwalniał z Apple długoletnich przyjaciół
Beatlesów, ani Paul ani John nie mieli dość odwagi, by się temu
przeciwstawić.
Zwieńczeniem
całego, związanego z albumem i filmem przedsięwzięcia, okazał się
pospiesznie zaaranżowany 40-minutowy występ, który muzycy wraz ze
wsparciem Prestona dali 30 stycznia. Wcześniej rozważano o zagraniu
koncertu m.in. na Saharze, pod piramidą w Gizie czy w rzymskim
amfiteatrze w Tunezji. Wybór padł na inne nietypowe do tego celu
miejsce - dach siedziby Apple Records, co okazało się
najłatwiejszym i najbardziej przystępnym dla muzyków rozwiązaniem.
Wydarzenie to było rejestrowane przez 5 kamer ekipy reżysera i
miało zostać włączone do nadchodzącego dokumentu (co ostatecznie
nastąpiło). Beatlesi nie wracali do dawnych, stworzonych przez
siebie hitów i wykonali wyłącznie te kompozycje, nad którymi niedawno pracowali w studiu (m.in. "Get Back", "Dig a Pony" czy "I've Got a Feeling").
Przypadkowy,
zebrany na ulicach tłum gapiów oraz ludzie znajdujący się w
pobliskich budynkach mogli po raz pierwszy od dłuższego czasu
posłuchać muzyki zespołu na żywo. Zapewne występ trwałby
jeszcze dłużej, gdyby nie interwencja londyńskiej policji,
dokonana w związku ze skargami na dochodzące z dachu hałasy. Jak
się okazało, był to ostatni koncert w historii The Beatles. Dziś
ocenia się go jako jeden z najbardziej magicznych momentów ich
kariery. Widać sporą chemię i doskonały kontakt między muzykami,
jakby ich nowa sesja nagraniowa wcale nie obfitowała w narastające
konflikty. Nie zważając na niesprzyjające warunki pogodowe,
zagrali oni na pełnym luzie oraz z zaangażowaniem, mimo (a może
właśnie dlatego) że nikt z publiczności, poza ekipą i znajdującymi się na dachu sympatykami grupy, nie mógł zobaczyć jak to robią.
Wszelkie
trudy związane z sesją "Get Back" wyraźnie widać w
dokumencie Michaela Lindsay-Hogga, nazwanym "Let It Be" od
innego z powstałych w tym czasie utworów. Miał on swoją premierę
13 maja 1970 roku (bardzo wczesną wersję pokazano już jednokrotnie
20 lipca 1969 roku w Londynie) i od razu spotkał się z uznaniem (o
czym świadczy m.in. otrzymanie statuetki Oscara w kategorii
Najlepszy oryginalny
dobór piosenek). Jako
czwarty i ostatni był dystrybuowany przez wytwórnię United
Artists. Obraz prezentuje Beatlesów podczas ich pracy nad nowym
longplayem, nie zawierając przy tym żadnych wywiadów czy narracji.
Pierwotna wersja filmu trwała 210 minut, ostatecznie jednak skrócono
go do esencjonalnych 81 minut. Nawet w takiej formie da się wyczuć
ochłodzenie relacji między Beatlesami. Choć zdarzają się
sympatyczne fragmenty (jak taniec Johna i Yoko w trakcie wykonywania
"I Me Mine"), obraz ma dość pesymistyczny wydźwięk,
pokazujący znudzenie wzajemnym towarzystwem, brak zaangażowania w
pracę zespołową, a także fakt, że muzycy często nie potrafią
się porozumieć na płaszczyźnie zawodowej.
Najkrócej
mówiąc - The Beatles jawi się w nim jako grupa na skraju rozpadu.
Dla wielu widzów, a zwłaszcza prawdziwych fanów kapeli, widok ten
nie będzie łatwy w odbiorze. Dokumentalny "Let It Be"
niewątpliwie należy do dzieł fascynujących, ale nie każdemu
oglądanie go sprawi przyjemność. Dopiero końcowy występ na
dachu Apple, gdzie widać frajdę z instrumentalnej współpracy,
ogląda się ze sporą radochą. W dokumencie uwieczniono grających
muzyków, a także reakcje niektórych przechodniów. Z racji
krótkiego czasu trwania filmu sekwencję skrócono do 20 minut. "Let It Be" niesie ze sobą wiele ciekawostek i stanowi jedyną okazję,
by zobaczyć, jak kwartet gra jedne z najnowszych stworzonych przez
nich kawałków. Przykładowo - do 2003 roku tylko tutaj można było
oficjalnie posłuchać pierwotnej wersji "The Long and Winding
Road", bez zbędnej orkiestracji.
W
tamtym okresie muzycy nadal byli niezwykle kreatywni pod względem
twórczym. Podczas sesji do "Get Back", poza zawartością
sklejonego później "Let It Be", grali oni wiele utworów,
wykorzystanych w ich późniejszej twórczości. Niektóre z tych
kompozycji trafiły na "Abbey Road" ("I Want You
(She's So Heavy)" czy "She Came in Through the Bathroom
Window"), a inne pojawiały się na ich solowych dziełach -
"The Back Seat of My Car", "Every Night" oraz
"Teddy Boy" McCartney'a, "All Things Must Pass"
oraz "Isn't It a Pity" Harrisona czy "Gimme Some
Truth" oraz "Child of Nature" (później
przekształcony na "Jealous Guy") Lennona. Sesja
zakończyła się 31 stycznia. Jakość uzyskanych w tym czasie
nagrań rozczarowała Beatlesów, w związku z czym oddali materiał
w ręce realizatora Glyna Johnsa, by ten skompilował z tego
najlepszy album, jaki tylko może zrobić. Rezultaty jego działań
również nie przyniosły pożądanych oczekiwań, w związku z czym
wydanie krążka "Get Back" zostało wstrzymane na czas
nieokreślony.
Po
żmudnych pracach w Twickenham Studios i Apple Records, muzycy
zrobili sobie przerwę. W marcu 1969 roku Paul ożenił się
z Lindą, która później po zakończeniu działalności Beatlesów
niejednokrotnie pomagała mu w nagrywaniu nowych wydawnictw. W ich
ślady poszli rozwiedzeni ze swoimi dotychczasowymi małżonkami John
i Yoko. W tym samym miesiącu udali się na Gibraltar, gdzie wzięli
ślub. Dodatkowo, korzystali oni z dużego rozgłosu i medialnej
promocji, by na dużą skalę szerzyć przesłanie pokoju.
Zaowocowało to słynną kampanią, nazwaną bed-in,
będącą zorganizowanym przez nich w hotelu Hilton Amsterdam
łóżkowym happeningiem. Para przez kilka dni nie opuszczała łóżka
w swoim pokoju, udzielając w tym czasie wywiadów przedstawicielom
mediów i wzywając ludność do zaniechania wojen.
Mimo
że ani Paul ani John nie zaprosili kolegów z kapeli na swoje
ceremonie, to obaj spotkali się 14 kwietnia na Abbey Road, gdzie w
duecie (Harrison przebywał wtedy za granicą, a Ringo na planie
filmu "Christian Czarodziej") nagrali rock'n'rollowy
kawałek "The Ballad of Yoko and John", tekstowo będący
opowieścią o świeżo upieczonym małżeństwie - ich ślubie oraz
spędzonym w Europie miesiącu miodowym (w tym o działaniach na
rzecz pokoju - kampanią bed-in
czy
sadzeniem dębów w Londynie na znak pokoju),
a także wszelkimi kontrowersjami dotyczącymi ich związku. John
wykonał partie gitarowe i główny wokal, zaś Paul dośpiewał
harmonie, zagrał na gitarze basowej, fortepianie i perkusji (za co
otrzymał potem pochwały ze strony Ringo). Ta kilkugodzinna,
wykonana na pełnym luzie współpraca pozwoliła im na chwilę
zapomnieć o dzielących ich sporach.
"The
Ballad of Yoko and John" został wydany na singlu 30 maja 1969
roku. Stronę B zajęła propozycja Harrisona - "Old Brown
Shoe", swoją drogą umiarkowanie interesująca pod względem
muzycznym. Numer ten nagrywano kilka dni po "The Ballad of Yoko
and John" (16-18 kwietnia), tym razem w pełnym składzie. W
wielu krajach singiel podbił listy przebojów, jednak w Stanach
Zjednoczonych dotarł zaledwie na 8. miejsce, co stanowiło jeden z
najniższych wyników Beatlesów w tamtym kraju (z drugiej strony,
był to ostatni nr 1 wśród singli w Wielkiej Brytanii).
Komercyjnie nieco lepiej radził sobie wydany wcześniej (11
kwietnia) singiel "Get Back" ze stroną B "Don't Let
Me Down", oba pochodzące ze styczniowej, studyjnej sesji. Po
zarejestrowaniu materiału na singiel, John i Yoko polecieli do
Kanady, organizując tam kolejny łóżkowy happening i nagrywając w
montrealskim pokoju hotelowym słynny protest-song "Give Peace a
Chance".
Pozytywne
emocje towarzyszące nagrywaniu "The Ballad of Yoko and
John" i "Old Brown Shoe" dały wszystkim pozytywny impuls do wydania nowego
wydawnictwa. George Martin zgodził się na kolejną współpracę,
jednak mając w pamięci nieskładną robotę przy "Białym albumie" wdrożył wyjątkową dyscyplinę i
podporządkowanie się jego metodom pracy. Powrócił także inżynier
dźwięku Geoff Emerick. Właściwe nagrania do płyty "Abbey Road"
rozpoczęły się 2 lipca, a skończyły 20 sierpnia, kiedy to cała
czwórka po raz ostatni spotkała się w studiu, gdzie dokończono
utwór "I Want You (She’s So Heavy)". Wypuszczony 26
września 1969 roku "Abbey Road" okazał się więc
ostatnim krążkiem, nad którym pracowali muzycy The Beatles.
Przez
ten czas chłopaki postanowili zapomnieć o konfliktach, zarówno na
gruncie osobistym, jak i biznesowym, dzięki czemu zabrali się
sumiennie do roboty. Wszystko to słychać w nowym materiale,
brzmiącym jak efekt dobrej, zgodnej zabawy (w odróżnieniu od "The
Beatles" i "Get Back"). Początek sesji odbył się
bez Johna, gdyż ten rozbił samochód podczas wycieczki po Szkocji,
w związku z czym trafił do szpitala. Gdy wrócił do Londynu, żeby
dołączyć do reszty, dochodząca jeszcze do siebie po wypadku Yoko
towarzyszyła mu w trakcie nagrań w dostarczonym do studia przez dom
towarowy Harrods łóżku. Podobnie jak w przypadku "Get Back",
czwórka uwinęła się z nagrywaniem wyjątkowo szybko (sesje "Sgt.
Pepper's Lonely Hearts Club Band" i "The Beatles"
trwały osobno po kilka miesięcy), jednak w odróżnieniu od
styczniowych zmagań nowe efekty współpracy spotkały się z
powszechną akceptacją i zadowoleniem.
Na
krążku dominuje różnorodność, ale całość jest bardziej
zwarta i przemyślana od rozbuchanego "Białego albumu".
Mimo niezadowolenia z rezultatów "Get Back", twórcy
podążyli ścieżką wytyczoną na tamtej sesji. W związku z tym
nie umieszczono tutaj tyle eksperymentów, nietypowych aranżacji czy
studyjnych sztuczek, co w czasach "Revolvera" czy "Sgt.
Pepper's Lonely Hearts Club Band". Nie oznacza to, że płyta
posiada bezpieczny, zachowawczy charakter, gdyż muzycy nadal próbują
nowych środków wyrazu i często wychodzi im to naprawdę świetnie. Przede
wszystkim mamy tu typowo rockowy styl z domieszką bluesa, zmieszany
z charakterystycznymi, beatlesowskimi melodiami. Choć na albumie przeplatają się różne style i nastroje, zachowuje on dość
spójny charakter, a przy tym w dużej mierze bardzo wysoki poziom.
Kwartet dodatkowo wsparł Billy Preston, z którym chętnie nawiązano
dalszą współpracę.
"Abbey
Road" to drugie najdłuższe (oczywiście po "The Beatles") studyjne wydawnictwo w historii grupy, przekraczające czas
trwania 47 minut (muzycy zwykle mieścili się czterdziestu). Od
strony produkcyjnej mamy do czynienia z jednymi z najbardziej
dopieszczonych nagrań w karierze zespołu, a od strony wykonawczej
niewątpliwie słychać duży profesjonalizm, kunszt i dojrzałość. Raz jeszcze został potwierdzony twórczy geniusz kapeli, a co najmniej trzech jego członków dostarczyło sporo
ponadczasowych kawałków. Przy tym "Abbey Road" to
prawdopodobnie najlepiej brzmiący album w ich karierze. Martin
zrobił naprawdę kapitalną robotę - wszystkie instrumenty wzorowo
ze sobą współgrają, a każdy z nich jest doskonale słyszalny.
Jeśli Beatlesi chcieli w ten sposób zakończyć karierę (a pewnie
przeczuwali, że to koniec ich współpracy), to zrobili to w wielkim
stylu.
Tytuł
longplaya zaczerpnięto od nazwy londyńskiego studia
nagraniowego - notabene w którym i to wydawnictwo zostało nagrane.
Do tego miejsca odwołuje się też legendarna okładka, wykonana z
pomocą fotografa Iaina MacMillana (choć pomysł z przechodzeniem muzyków
przez ulicę wyszedł od Paula). Umieszczono na niej fotografię
Beatlesów, przechodzących na pasach kilkanaście metrów od
południowej bramy Abbey Road. Cała sesja zdjęciowa, która odbyła
się 8 sierpnia 1969 roku, przebiegła niesamowicie sprawnie (co wymusiły warunki, bo w otoczeniu zbierała się coraz większa ilość
gapiów, mogąca zepsuć pracę MacMillana) i trwała zaledwie pół
godziny.
Parę szczegółów fotografii (m.in. fakt, że Paul jako jedyny występuje
na bosaka i nie idzie równym krokiem z innymi) spowodowało utworzenie i rozpowszechnienie miejskiej legendy i abstrakcyjnej teorii pod nazwą Paul
is dead, mówiącej o
tym, że McCartney od lat nie żyje, a wszystko od momentu zgonu robi za niego jego sobowtór (co jest o tyle śmieszne i naiwne, że śmierć będącego na szczycie popularności muzyka nie mogłaby zostać zatajona bądź niezauważona). Warto dodać, że po raz pierwszy w
historii zespołu na okładce nie pojawiła się ani jego
nazwa ani tytuł dzieła (ten ukazał się z tyłu okładki). Dzięki
omawianej koncepcji studio Abbey Road zaczęło cieszyć się niemałą sławą,
zaś słynne przejście na pasach stało się popularną atrakcją
turystyczną.
Zawartość
albumu już na starcie prezentuje się imponująco. "Come
Together" to jeden z najbardziej znanych utworów Beatlesów,
mający w sobie wiele z bluesa, ale uzupełniony też funkowymi
wstawkami, w których słychać charakterystyczną pracę perkusji,
wyraźny bas i syczącego Lennona. Wrażenie robi nienaganna
współpraca wszystkich instrumentalistów, brzmiących jak muzyczny
monolit. Inspiracją do napisania kompozycji była nieudana kampania
Timothy'ego Leary'ego, ubiegającego się ówcześnie o fotel
gubernatora Kalifornii. Lennon był tak zadowolony ze stworzenia "Come Together", że wykonywał go nawet na solowych koncertach po rozwiązaniu
The Beatles.
Jeszcze
większe wrażenie robi pierwsze dzieło Harrisona, czyli romantyczne
"Something", napisane z myślą o jego ówczesnej żonie,
Patti. Tytuł oraz pierwszy wers gitarzysta zaczerpnął z utworu
"Something in the Way She Moves" Jamesa Taylora, czego swoją drogą nigdy nie ukrywał. To bardzo
uczuciowa ballada z ładną linią wokalną, znakomitą melodią i
wspaniałym, zagranym z wielkim wyczuciem solem George'a, być może najlepszym w jego karierze.
Harrison już wcześniej dowiódł, że posiada nie mniejszy
potencjał twórczy niż Lennon i McCartney, a tym nagraniem
dodatkowo ugruntował swoją pozycję. Od kilku lat rozwijał się na tyle, że George Martin po latach przyznał, iż nie
doceniał Harrisona w takim stopniu, w jakim na to zasługiwał i nie
poświęcał jego kompozycjom wystarczającej ilości czasu.
To bez
wątpienia jedno z tych ponadczasowych nagrań, które nawet za kilka(dziesiąt) dekad będą zachwycać na takim samym poziomie (tyczy się to także "Come Together"). Dziś "Something" zostaje drugim po "Yesterday" kawałkiem
Beatlesów pod względem liczby coverów. Sam Frank Sinatra nazwał
go jedną z najlepszych piosenek o miłości (sam
również często wykonywał ją na żywo, pierwotnie omylnie
przypisując jej autorstwo duetowi Lennon-McCartney). O jej klasie
świadczy fakt, że to "Something" wytypowano na jedyny
singiel promujący, z podwójną stroną A, razem z "Come
Together" (jedyny taki przypadek w kontekście numeru dostarczonego przez George'a). Singiel "Something"/"Come
Together" osiągnął 4. pozycję w brytyjskim zestawieniu list
przebojów i 1. w amerykańskim, a także został świetnie przyjęty
pod względem zawartości. Tak zacne otwarcie płyty grupy posiadał
wcześniej tylko "Revolver".
W
"Maxwell's Silver Hammer" McCartney znów z łatwością
obraca się w stylistyce wodewilowo-musicalowej. Kawałek posiada
łatwą do nucenia melodię, ładne ozdobniki fortepianu i
przyprawiony czarnym humorem tekst. Co ciekawe, Lennon nie udzielał
się w tym nagraniu z racji tego, że nie nienawidził tego utworu (podczas sesji
"Get Back" Paul wymagał nowych podejść, przez co
wszyscy grali go do znudzenia), zaś do ciekawostek należy gościnny
udział asystenta kapeli, Mala Evansa, któremu powierzono partię (w odniesieniu do tytułu i zawartości literackiej)... zagraną młotem na kowadle. Paul śpiewa tu w niezwykle delikatny sposób, w
odróżnieniu od uroczego, nawiązującego do muzyki lat 50-tych "Oh!
Darling", gdzie wokalista momentami zdziera gardło jak tylko może (coś
jak w o rok starszym "Helter Skelter"). Oba numery świetnie
ze sobą kontrastują.
Jedynym utworem obniżającym poziom całości jest "Octopus's Garden",
drugi napisany przez Starra (choć w tym przypadku z drobną pomocą
Harrisona). To nagranie ewidentnie pisane dla najmłodszych,
muzycznie i tekstowo obracające się w klimacie beztroskiego "Yellow
Submarine", ale przy tym nie posiadające tak ciekawej i
zapamiętywalnej melodii. Sam w sobie nie wypada źle, ale w
porównaniu do reszty trąci trywialnością (jak większość tego, co w The Beatles śpiewał Ringo). Perkusista nie posiadał
wystarczających umiejętności kompozytorskich, by stworzyć
dostatecznie dobry, nie zalatujący banałem przebój. Nie dziwi więc
fakt, że w całej karierze The Beatles przemycił zaledwie dwa
samodzielne utwory.
Dla
odmiany, lennonowski "I Want You (She's So Heavy)" to
prawdopodobnie najwybitniejsza kompozycja The Beatles, a zarazem
druga najdłuższa w ich dorobku (po "Revolution 9"),
trwająca niecałe 8 minut. Niewyszukany, powtarzany tekst można odebrać jako wyraz
pożądania Johna do Yoko. Pod względem muzycznym jest to
niesamowicie mocny kawałek (w tym kontekście ustępuje chyba
tylko "Helter Skelter"), oparty na monotonnym, naprawdę
ciężkim riffie, chyba najlepszym jaki kiedykolwiek wymyślił John.
Ciężko nie docenić w nim pierwszorzędnej współpracy muzyków. Bluesowe partie gitar elektrycznych są zachwycające, partie basu
brzmią wręcz fantastycznie, a dużo niezbędnej przestrzeni dodają
również organowe ozdobniki Billy'ego Prestona (udziela się on
także w "Something"). Przez cały czas mamy wahania i
zmiany nastroju, a w 3-minutowej, instrumentalnej końcówce
atmosfera jeszcze bardziej gęstnieje i robi się naprawdę ciężko. Nad "I Want You (She's So Heavy)" pracowano najdłużej, od lutego do sierpnia, ale zdecydowanie się opłaciło. Wybitne dzieło, nowa jakość w twórczości
Beatlesów.
Jedno z
najbardziej rozpoznawalnych nagrań z zestawu, "Here Comes the
Sun", to urzekająca, optymistyczna piosenka George'a ze
znakomitą melodią. Wydana na singlu byłaby potencjalnym hitem. W
nagraniu ponownie nie brał udziału Lennon, ale w zamian wystąpiła
w nim kilkunastoosobowa orkiestra. W "Because", opartym na
akordach słynnej "Sonaty księżycowej" Beethovena (Lennon
zyskał inspirację po tym, jak Yoko zagrała ją pewnego razu na
fortepianie), robi się mroczniej. Najbardziej zachwycają w nim
mistrzowsko opracowane, nałożone na siebie harmonie wokalne
Lennona, McCartney'a i Harrisona. Przez jego lekko oniryczny
charakter brak w nim partii perkusji, a zamiast tego w całość
intrygująco i subtelnie wpleciono brzmienie syntezatora Mogga,
będącego w 1969 roku wciąż czymś nowym i świeżym. Produkcyjny
klejnot.
O ile
pierwsze osiem propozycji to zbiór (mimo wszystko) przypadkowych kompozycji, tak kolejne osiem tworzy coś w rodzaju 16-minutowej suity. Już w tamtym czasie podobną taktykę stosowały zespoły
grające rock progresywny. Paul McCartney zaproponował, by muzycy
nagrali bądź zebrali kilka niedokończonych utworów i sklecili z nich tzw.
medley, pełen płynnych przejść, przenikających się melodii i
nieoczekiwanych przeskoków. Niektóre z nich nagrywano już podczas sesji do "The White Album" i "Get Back". Mimo że kapela miała już na koncie
concept album "Sgt. Pepper's Lonely Hearts Club Band" (w
którym jednak istniały odstępy między większością kompozycji),
to i tak koncepcja suity wydawała się ryzykowna. Ostatecznie wyszło
to naprawdę nieźle, ale nie zawsze klei się to w jeden spójny
całokształt. Bywa, że sąsiadujące ze sobą części do siebie
pasują, a bywa, że są one zestawione w przypadkowy sposób.
Wrażenie
jednak robi to, co tam umieszczono. Wyróżnia się już początek w
postaci najdłuższego ze strony B "You Never Give Me Your
Money", łączącego w sobie brzmienie pianina w pierwszej
połowie z mocnym, rockowym podkładem w drugiej, za to "Sun
King" za sprawą oszczędnej gry instrumentalistów i uroczym
harmoniom wokalnym tworzy wyśmienitą, uspokajającą atmosferę. To zresztą jeden
z moich ulubionych fragmentów suity. W "She Came in Through the
Bathroom Window" z nieco kołyszącą melodią otrzymujemy
więcej dynamizmu, jednak nie znika luz zaprezentowany w "Sun King". W podobnym tempie utrzymano "Mean Mr. Mustard". Z kolei
"Polythene Pam" to jeden z najbardziej zadziornych i
intensywnych numerów na krążku. Dwa ostatnie należą do
najkrótszych nagrań w dyskografii grupy, ponieważ każdy osobno
trwa nieco ponad minutę.
Kolejne
trzy nagrania bardziej się wyróżniają. Śliczna, oparta na
XIX-wiecznym wierszu Thomasa Dekkera, kołysanka "Golden
Slumbers" wprowadza nas w zupełnie inny, wyciszony klimat.
Bardzo dobrze prezentuje się w nim partia na fortepianie oraz liryczny, skupiony
śpiew McCartney'a. Szkoda tylko, że jeszcze bardziej go nie rozwinięto. Przeciwieństwo "Golden Slumbers" stanowi podniosły, chóralny
"Carry That Weight", uzupełniony dodatkiem w postaci
sekcji smyczkowej. W pewnym momencie pojawia się motyw z "You Never Give Me Your Money", co dodaje do suity nieco spójności. Wieńczący ją "The End" to pokaz kapitalnej współpracy muzyków, zagrany z niemalże hardrockową mocą. Pojawia
się w nim jedyne w katalogu zespołu solo perkusyjne Starra, a
także dziewięć krótkich popisów gitarowych granych naprzemiennie
przez Harrisona, McCartney'a i Lennona (jedyny taki przypadek w
twórczości Beatlesów). Znalazło się też miejsce na końcowe
wyciszenie w postaci delikatnego instrumentarium i pocieszającego
tekstu And in the end the love
you take is equal to the love you make.
A wszystko to zawarte w dwóch minutach. Trudno o bardziej efektowne domknięcie rozdziału o nazwie The Beatles.
Jak
można łatwo zauważyć, tytuł "The End" odnosi się nie
tylko do zakończenia albumu, ale także przygody kwartetu z
działalnością grupy. Można go również interpretować jako
symboliczny koniec pewnego etapu w dziejach muzyki, związany z
rozwiązaniem zespołu. Gdy sądzimy, że to naprawdę koniec longplaya,
po kilkunastu sekundach ciszy dostajemy jeszcze ukryty (nieuwzględniony w opisie wielu wydań płyty), utrzymany w folkowym klimacie, 23-sekundowy "Her Majesty"
(najkrótsze nagranie w historii kapeli). Słychać w nim wyłącznie
śpiewającego żartobliwy tekst i grającego na gitarze akustycznej
McCartney'a. Pierwotnie miał on stać się częścią suity i
znajdować się między "Mean Mr. Mustard" a "Polythene
Pam", jednak uznano, że nie pasuje do reszty. Ten bonus nie był
może niezbędny, ale trwa on na tyle krótko, że nie przeszkadza.
"Abbey
Road" stanowi imponujące zwieńczenie (w chronologicznej
kolejności nagrywania) twórczości zespołu, a także doskonałe
podsumowanie tego, jak wielkimi artystami byli jego muzycy, jak
dużego przełomu dokonali na polu muzycznym i jak wielką drogę przeszli od pierwszych, beztroskich, rock'n'rollowych albumów do tych w pełni dojrzałych i przemyślanych. Rewelacyjne kompozycje,
doskonałe brzmienie oraz precyzyjna współpraca kwartetu złożyły
się na jedno z najlepszych wydawnictw w ich dorobku. Niepozbawione
pewnych rys, ale mimo wszystko wspaniałe. Najważniejsza i
najbardziej wpływowa rockowa kapela pożegnała się ze słuchaczami w wielkim
stylu. Czapki z głów - nie tylko dla recenzowanego longplaya, ale i
dla pracy jaką Beatlesi wykonali przez całe lata 60.!
Moja ocena - 9/10
Lista utworów:
01. Come Together (John Lennon, Paul McCartney)
02. Something (George Harrison)
03. Maxwell's Silver Hammer (John Lennon, Paul McCartney)
04. Oh! Darling (John Lennon, Paul McCartney)
05. Octopus's Garden (Ringo Starr)
06. I Want You (She's So Heavy) (John Lennon, Paul McCartney)
07. Here Comes the Sun (George Harrison)
08. Because (John Lennon, Paul McCartney)
09. You Never Give Me Your Money (John Lennon, Paul McCartney)
10. Sun King (John Lennon, Paul McCartney)
11. Mean Mr. Mustard (John Lennon, Paul McCartney)
12. Polythene Pam (John Lennon, Paul McCartney)
13. She Came in Through the Bathroom Window (John Lennon, Paul McCartney)
14. Golden Slumbers (John Lennon, Paul McCartney)
15. Carry That Weight (John Lennon, Paul McCartney)
16. The End (John Lennon, Paul McCartney)
17. Her Majesty (John Lennon, Paul McCartney)
10. Sun King (John Lennon, Paul McCartney)
11. Mean Mr. Mustard (John Lennon, Paul McCartney)
12. Polythene Pam (John Lennon, Paul McCartney)
13. She Came in Through the Bathroom Window (John Lennon, Paul McCartney)
14. Golden Slumbers (John Lennon, Paul McCartney)
15. Carry That Weight (John Lennon, Paul McCartney)
16. The End (John Lennon, Paul McCartney)
17. Her Majesty (John Lennon, Paul McCartney)
Piękne pożegnanie co by nie mówić. Płyta która znów otarła się o doskonałość, gdyby nie "Maxwell's Silver Hammer","Octopus's Garden". O ironio to Ringo ma w tej chwili najbogatszą solową dyskografie studyjną razem z Pulem (pomijając fakt że pozostali nie żyją, ale jednak. A Ringo tłucze muzykę do kotleta). Pomysł z "suitą" bardziej medley, trafiony połowicznie. Znajdują się tam utwory które mogły by być rozwinięte co pomogło by w usunięciu dwóch zbędnych kawałków które wymieniłem i uzyskaniu tego samego czasu trwania całej płyty. Np. Taki "Golden Slumbers" przecież to piękny temat, rozmach i wokaliza jaką Paul tam prezentuję to coś pięknego. Kwintesencja późnego stylu zespołu a trwa zaledwie 1:31. Na wersji Deluxe jest wersja tej "suity" zaprezentowana jako całość razem z "Her Majesty" które zaczyna się w 7:24min, o nazwie "The Long One...". Sam utwór kończący płytę o wymownym tytule "The End" jest świetny, niestety na siłę wciśnięte "Her Majesty" jak na jakimś białym albumie... sprawia że muszę szybko wyłączyć płytę po przedostatnim utworze. Nie będę ukrywał, jedna z moich ulubionych płyt, kwintesencja zespołu i piękne pożegnanie. W ogóle nie słuchać że ich relację już tak nie współgrały jak współgra ta płyta, nie raz uroniłem przy niej łzę.
OdpowiedzUsuńA i recenzja genialna, tak jak płyta.
OdpowiedzUsuńPłyta absolutnie doskonała - zgadza się - czapki z głów!
OdpowiedzUsuń