Iron Maiden - "No Prayer for the Dying" (1990)

"No Prayer for the Dying" to najprostszy longplay w historii Maidenów. Został on w całości oparty na krótkich, niewyszukanych utworach, nieprzekraczających czasu trwania 6 minut. Brak tu rozbudowanych propozycji, typowych dla wcześniejszej i późniejszej twórczości zespołu. Brzmienie jest bardziej brudne i surowe (choć muszę przyznać, że spośród prac Martina Bircha dla Iron Maiden, ta posiada najsłabszą produkcję), a niektóre kawałki mogą podpadać bardziej pod hard rock niż heavy metal. Taki był zamysł Steve'a Harrisa, który po "Seventh Son of a Seventh Son" i trasie promującej uznał, że czas wrócić do rockowych korzeni. Niestety, przy okazji powstawania materiału na longplay rozpadł się najbardziej klasyczny skład grupy.

Nie wszystkim muzykom grupy podobała się koncepcja proponowana przez Harrisa - Adrian Smith był przeciwny nagrywaniu prostszego materiału, a w dodatku w mniej profesjonalnych warunkach niż wcześniej (materiał zarejestrowano w studiu Harrisa). Postanowił więc odejść z Iron Maiden, zakładając tym samym grupę A.S.A.P. i wydając w 1989 roku płytę "Silver and Gold" w klimatach muzyki AOR, która, delikatnie mówiąc, nie została pozytywnie przyjęta. Smith był jednym z ważniejszych kompozytorów kapeli, więc jego brak mógł odbić się na ostatecznym kształcie longplaya. Na jego miejsce zatrudniono Janicka Gersa, dobrego przyjaciela Dickinsona. Panowie współpracowali wcześniej na solowym debiucie wokalisty pod tytułem "Tattooed Millionaire", gdzie Gers zagrał partie gitarowe. Był on znany z niekonwencjonalnych scenicznych zachowań i grał w trochę odmiennym stylu niż jego poprzednik. Smith przed odejściem zdążył jeszcze napisać z Dickinsonem całkiem fajny, melodyjny "Hooks in You" - kawałek z widocznie hardrockowym, luzackim zacięciem. Nie odstaje stylistycznie od reszty, jednak okazuje się jednym z tych słabszych fragmentów płytki.

Na "No Prayer for the Dying" słychać z jak dużym luzem został nagrany cały materiał. Słychać wyraźnie, że muzycy dobrze bawili się podczas tej sesji (co można zobaczyć m.in. w niezwykle beztroskim teledysku nagranym do "Holy Smoke"). Można powiedzieć, że udział Janicka (zamiast znudzonego w tym czasie Adriana) dał w pewnym stopniu powiew świeżego powietrza. Jednak pewnym problemem jest fakt, że wiele chaotycznych, solowych partii Gersa nie do końca pasuje do muzyki Iron Maiden. Smith i Murray przyzwyczaili słuchaczy do tego, że ich popisy często miały w sobie wiele melodyjności czy wręcz kunsztu wykonawczego. Tutaj wydaje się, że Gers często błądzi po gryfie, nie mając pomysłu na swoje solówki (choć Murray też nie zawsze się spisuje). Jednak nie zawsze odnosi się takie wrażenie. Na szczęście na następnych dwóch wydawnictwach będzie zauważalna stopniowa poprawa pod tym względem.

Owe niedostatki słychać już od otwierającego całość "Tailgunnera", od którego bije niesamowita surowość. Bruce śpiewa trochę odmiennym, zachrypniętym głosem, co na początku lat 90. było u niego nowością. Bardziej przebojowy charakter ma atrakcyjny pod względem melodycznym, a do tego posiadający niezłe solówki (szczególnie tę Murray'a) i chwytliwy refren "Holy Smoke" - tekstowy atak na fałszywych kaznodziei. Był to pierwszy singiel promujący album. Zdecydowanie najlepiej z całości prezentuje się tytułowe "No Prayer for the Dying", bardzo zgrabne nagranie z fantastycznymi zagrywkami gitarowymi (choć kompletnie nie odpowiada mi tu bałaganiarskie solo Dave'a). W tym otoczeniu "Public Enema Number One" robi za zwykły wypełniacz, choć w tym przypadku warto pochwalić melodyjną solówkę.

Przy okazji tego utworu warto wspomnieć, że literacko dość często przeważają bardziej przyziemne (nie ma tu np. mitów o Ikarze czy opowieści o podróżach w czasie) tematy polityczne oraz społeczne. Miało to odzwierciedlenie w przemianach politycznych na przełomie dwóch ostatnich dekad XX wieku. Piąty w kolejności "Fates Warning" należy według mnie do najciekawszych punktów krążka. Posiada bowiem bardzo ładny wstęp, zgrabny refren, ostry wokal Dickinsona i świetne unisona gitarowe w solówce. To nagranie, które od zawsze uwielbiałem, i do dziś nic się w tej kwestii nie zmieniło. W "The Assassin" podoba mi się niepokojący, tajemniczy klimat, mogący kojarzyć się z tytułowym nagraniem z albumu "Killers". Całkiem solidnie prezentuje się również "Run Silent Run Deep", którego tekst został już ponoć napisany w trakcie sesji do "Somewhere in Time", w 1986 roku.

"Bring Your Daughter... to the Slaughter", który pierwotnie miał trafić na wspomniane wcześniej solowe wydawnictwo Dickinsona, jest chyba największym przebojem w historii Żelaznej Dziewicy. Przynajmniej komercyjnie - jako jedyny dotarł na 1. miejsce brytyjskiej listy singli. To jedno z najlepszych nagrań na płycie, ze złowieszczą, pochmurną atmosferą i świetnym, klekoczącym basem w tle. A już absolutnie mistrzowsko wypada moment zwolnienia przed ostatnim refrenem, ze świetnie narastającym napięciem i intrygującymi chórkami. Tytuł brzmi jak dzieło stworzone do jakiegoś horroru. I rzeczywiście - "Bring Your Daughter... to the Slaughter" pojawił się w 1989 roku na soundtracku do filmu "Koszmar z Ulicy Wiązów 5: Dziecko snów" Stephena Hopkinsa. Harrisowi kawałek niesamowicie się spodobał, więc namówił wokalistę, by trafił on także na nadchodzący album. Ostatecznie nagrano go w nowej wersji. Podobnie niepokojący nastrój przynosi finałowy "Mother Russia", najdłuższy kawałek w zestawie, choć na tle wielu poprzednich tego typu utworów nie wydaje się zbytnio rozbudowany. Patent z chórkami Harris wziął ze stworzonego przez siebie wcześniej "Seventh Son of a Seventh Son", ale tutaj nie robi to takiego wrażenia. Za to naprawdę dobre są partie gitarowe.

"No Prayer for the Dying" nie wytrzymuje porównania z trzema poprzednimi krążkami grupy, ale obniżka poziomu nie jest znacząca. Sam w sobie stanowi naprawdę przyjemny, dość równy longplay, w którym brak ewidentnych wtop kompozycyjnych. Gdyby został nagrany przez inny zespół, jego odbiór wśród publiczności mógłby być znacznie lepszy. Po Maidenach oczekiwano wtedy nieco innej, bardziej heavymetalowej muzyki, do jakiej przyzwyczaili słuchaczy przez ostatnie kilka lat. Mimo to, krążek tradycyjnie odniósł sukces komercyjny, dochodząc w Wielkiej Brytanii do 2. miejsca na listach przebojów. Niewątpliwie w momencie wydania kilka serc fanów zostało złamanych, co ma swoje odzwierciedlenie także po wielu latach - obecnie wiele osób uważa, że to właśnie od "No Prayer for the Dying" zaczął się właśnie ten słabszy, nierówny okres w historii Ironów. Może i jest w tym ździebko prawdy, ale zespołowi jeszcze co najmniej dwa razy udało się wrócić do olimpijskiej formy.

Poza tym, nie mogę dać niższej oceny albumowi od którego zaczęła się moja przygoda z ciężką muzyką.

Moja ocena - 8/10

Lista utworów:

01. Tailgunner (Bruce Dickinson, Steve Harris)

02. Holy Smoke (Bruce Dickinson, Steve Harris)

03. No Prayer for the Dying (Steve Harris)

04. Public Enema Number One (Bruce Dickinson, Dave Murray)

05. Fates Warning (Steve Harris, Dave Murray)

06. The Assassin (Steve Harris)

07. Run Silent Run Deep (Bruce Dickinson, Steve Harris)

08. Hooks in You (Bruce Dickinson, Adrian Smith)

09. Bring Your Daughter... to the Slaughter (Bruce Dickinson)

10. Mother Russia (Steve Harris)